Trong quá trình bạn dần phát triển và mở rộng bản thân mình, bạn sẽ nhận ra những khoảng khắc bạn nghi ngờ chính bản thân mình và quá trình bạn đang thực hiện. Đó chính là Hiệu ứng “Kẻ mạo danh” (Imposter Syndrome), bài viết này bạn sẽ được tìm hiểu điều đó là gì và cách khắc phục điều đó sẽ ra sao.
Bài viết không chỉ nói về Hiệu ứng Kẻ mạo danh (Imposter Syndrome), mà còn khắc họa rõ nét chuyển biến tâm lý trong quá trình thay đổi bản thân của một cá nhân. Nếu bạn là một người đang phát triển bản thân hay mong muốn phát triển bản thân, hãy nghiên cứu các ý trong bài viết một cách kỹ lưỡng; bởi vì đây sẽ là một bài viết giúp bạn chinh phục hoàn toàn năm 2024 của mình.
Đây là một bài viết “Phải đọc” (Must-Read).
Hiệu ứng Kẻ mạo danh
Khi bạn đang bước vào một trang mới của đời mình ( ví dụ như một năm mới 2024), và bạn đang xây dựng một thân phận mới cho chính bản thân mình, sẽ có đôi lúc bạn nghi ngờ chính bản thân mình và khả năng thành công của quá trình, đây chính là hiệu ứng Kẻ mạo danh.
Hiệu ứng Kẻ mạo danh diễn ra ở bất kì ai, kể cả những người đã đạt được những kết quả thành công. Rất nhiều người thành công từng nhận định họ đã trải nghiệm những trạng thái tâm lý tương tự. Họ cảm thấy rằng thành công của họ có thể mất đi bất cứ lúc nào, kĩ năng của họ (rất điêu luyện) thực chất chỉ là giả tạo,…
Điều này diễn ra bởi vì bộ não của bạn vận hành theo trí nhớ, hoạt động dựa trên những điều đã qua, đã biết, đã quen thuộc. Bởi vì thế, khi một điều mới mẻ xuất hiện, một trạng thái mới – đi ngược lại với những điều đã có – một cảm giác như lạ lẫm, như không quen thuộc, bất an, lo lắng… xuất hiện. Hay nói cách khác, bạn đang không quen thuộc với trạng thái mới này của đời mình (thậm chí khi trạng thái mới này đã diễn ra).
Vì lẽ đó, khi trải nghiệm một điều gì đó mới (chưa quen thuộc), não bộ bạn luôn quay về những trải nghiệm từ quá khứ để tìm kiếm câu trả lời, sự mâu thuẫn giữa phát triển và quá khứ mang đến cho bạn Hiệu ứng Kẻ mạo danh. Bạn sẽ cảm thấy như bản thân mình trở thành một người khác, thành công của bản thân (diễn ra rồi hoặc chưa diễn ra) có thể mất đi bất cứ lúc nào (sợ thành công), mất niềm tin vào bản thân mình,…
Cảm xúc là ngôn ngữ của cơ thể
Suy nghĩ là ngôn ngữ của tâm trí và cảm xúc là ngôn ngữ của cơ thể, chúng ta có thể nói nôm na như vậy. Và tâm trí thì thay đổi nhanh hơn “cơ thể” rất nhiều, vì thế, trong quá trình thay đổi, bạn sẽ bắt gặp nhiều lúc cảm xúc mâu thuẫn với suy nghĩ của bạn.
Hãy giải thích rõ hơn điều này. Bạn biết bạn nên tin tưởng vào bản thân mình, vì thế bạn luôn suy nghĩ: “Tôi có thể, Tôi có thể”; nhưng cơ thể bạn lại đưa ra cảm xúc rằng: “Tôi không thể”, bạn cảm thấy điều này quen thuộc chứ?
Sau đó, bởi vì cảm xúc và suy nghĩ của bạn trái ngược nhau, kết quả bạn mong muốn chưa được xuất hiện.
Điều này càng chính xác khi bạn đang xây dựng những mô thức mới – một hình ảnh nội tâm mới cho chính bản thân mình. Các cuộc “chất vấn” gây gắt từ các niềm tin cũ khiến quá trình xây dựng bản thân của bạn bị trì hoãn hay thậm chí dập tắt. Bạn cảm thấy như rằng bản thân không xứng đáng hoặc không thể thành công.
Cảm xúc và Hiệu ứng Kẻ mạo danh
Mỗi sự vật được não bộ bạn “định nghĩa” với một cảm xúc. Điều này có nghĩa, mỗi khi bạn nhắc đến một điều gì đó khác nhau, bạn sẽ cảm nhận một cảm xúc khác nhau. Ví dụ như khi bạn nhắc đến một người bạn, một kỉ niệm, một địa điểm,…
Khi một người ở trong một môi trường quen thuộc, người đó sẽ luôn nhận được những cảm xúc quen thuộc (hằng ngày). Điều đặc biệt bắt đầu diễn ra khi họ nảy sinh một suy nghĩ thay đổi, lúc này, dòng suy nghĩ của họ (phát triển hơn) không còn phù hợp với cảm xúc và môi trường xung quanh (hằng ngày), vì thế Hiệu ứng Kẻ mạo danh được sinh ra.
Nói một cách đơn giản, khi bạn tiếp xúc những người xung quanh, những sự vật quen thuộc,… thì xây dựng một thân phận mới (phát triển và mở rộng bản thân) là rất khó. Bởi vì mọi điều xung quanh đều đang liên tục “nhắc nhở, nhắc nhở” bạn là ai.
Điều này diễn ra thậm chí cả với những người đã thành công (hoàn thành quá trình phát triển). Một phần trong họ đã vận hành theo các mô thức mới, một phần trong họ vẫn cho rằng họ là kiểu người cũ, hai thân phận cũ và mới này gây nên đối lập nội tâm, dẫn đến Hiệu ứng Kẻ mạo danh.
Hiệu ứng Kẻ mạo danh và Nghi ngờ
Bạn sẽ nghi ngờ bản thân mình, chắc chắn. Không ai thay đổi mà không nghi ngờ. Bạn đang bước vào một lĩnh vực mà bản thân bạn chưa từng trải nghiệm trước đây. Nghi ngờ là một cơ chế sinh tồn, não bộ cố kéo bạn lại những vùng an toàn đã quen thuộc (nơi mà bạn đã có thể sống sót).
Liệu bạn có cho phép như thế?
Hãy suy nghĩ một chút: sẽ ra sao nếu như bạn không thay đổi và trở về lại những dấu chân cũ của cuộc đời mình? Hiệu ứng Kẻ mạo danh chỉ có thể diễn ra khi một người không hoàn toàn xác định rõ ràng bản thân mình muốn gì, hãy lưu ý rằng từ khóa là rõ ràng.
Một kết quả sẽ đi liền với một thân phận. Bạn không thể vừa nắm giữ cả hai thân phận cũ và mới. Đạt được kết quả mới đồng nghĩa hi sinh kết quả cũ, bạn phải Chuẩn bị những khoảng trống để thay đổi. Bạn phải kiên quyết 100% với sự thay đổi của chính bản thân mình. Bạn phải sống, phải hành động, phải suy nghĩ, phải cảm xúc một cách HOÀN TOÀN mới.
Và đến một thời điểm nhất định, nghi ngờ không còn nữa, và bỗng nhiên kết quả bạn mong muốn trở thành hiện thực. Nhưng đó thật sự là “bỗng nhiên” sao? Thành công là một quá trình bắt đầu từ lúc bạn không có gì chỉ ngoài một suy nghĩ thành công.
Điều gì xứng đáng với bạn?
Bạn hãy tưởng tượng như thế này: Nếu như bạn chỉ có thể thực hiện duy nhất một tầm nhìn, một viễn cảnh trong suốt phần còn lại của cuộc đời bạn, thì đâu mới là tầm nhìn xứng đáng với bạn? Hãy nhớ rằng bạn chỉ có thể thực hiện duy nhất một điều.
Sau khi ra đi, bạn muốn được mọi người nhớ đến như thế nào? Đâu sẽ là những di sản bạn để lại thế giới này? Đâu sẽ là những tác phẩm từ người nghệ sĩ tài hoa như bạn?
Trở lại với quá trình thay đổi bản thân hiện tại của bạn: bạn hoàn toàn xứng đáng nhận được những kết quả bạn mong muốn. Bạn hoàn toàn xứng đáng với việc cung cấp những giá trị vĩ đại hơn những giá trị hiện tại.
Tại sao chúng ta lại đề cập đến vấn đề này? Bởi vì chúng ta đang tiếp cận vấn đề ở tầng lớp cốt lõi: hệ thống cảm xúc của bạn. Bạn cảm thấy như thế nào thì kết quả bạn tạo ra bắt buộc phải chính xác như thế đấy.
Rèn luyện dòng cảm xúc
Hiệu ứng Kẻ mạo danh xuất hiện là bởi vì hệ thống cảm xúc của bạn không tương hòa với hệ thống suy nghĩ của bạn. Nếu ví suy nghĩ là lá cây thì rễ cây sẽ là cảm xúc của bạn.
Bạn phải rèn luyện cách bản thân mình “phản xạ” cảm xúc với mọi sự vật, và đặc biệt là những cảm xúc đối với mục tiêu.
Khi tưởng tượng bạn đã hoàn thành mục tiêu của bản thân mình, bạn cảm thấy như thế nào? Đó có phải là một cảm xúc như thăng hoa và mãn nguyện tột độ? Khi bạn thường xuyên tưởng tượng điều này, cảm xúc tuyệt vời này sẽ trở thành “mặc định” mới cho hệ thống cảm xúc của bạn.
Cảm xúc của bạn phải vượt lên trên môi trường, đó phải là sự sáng tạo vượt lên trên hoàn cảnh. Hãy đắm chìm vào dòng cảm xúc mới mẻ của bạn càng nhiều càng tốt, càng thường xuyên càng tốt. Đó là khi bạn liên tục nhắc nhở cho bản thân bạn nhớ về thân phận mới của bạn, đó phải là một hành động càng thường xuyên càng tốt. Và đến một thời điểm nhất định, cảm xúc đó trở thành hiện thực.
Đó là quá trình Chuyển hóa tư duy thành kết quả. Có thể bạn biết đến quá trình này với một cái tên khác: Lập trình Mô thức, Lập trình Tiềm thức hay Ứng dụng Luật Hấp dẫn,… tất cả là một, đều là vận dụng sức mạnh sáng tạo thực sự của Tâm trí bạn. Đó là những điều mà chúng ta đi chuyên sâu vào trong các Chương trình. Nếu bạn thực sự muốn lật trang mới của cuộc đời mình 2024, hãy cho phép bản thân bạn trải nghiệm những điều thật sự mới mẻ.
Tóm lại vấn đề
Thay đổi bản thân giống như một cơn sương mù, một đường hầm; bạn phải đi tiếp, lối ra chắc chắn ở phía trước. Đó là lí do mà chúng ta nhận định rằng: Đạt mục tiêu là một Nghệ thuật (8 điều bạn cần biết về Kỹ năng Đạt mục tiêu).
Bạn là một nghệ sĩ thực thụ, tác phẩm lớn nhất của bạn chính là cuộc đời mình. Và đối với một nghệ sĩ, dòng cảm xúc là yếu tố mấu chốt. Bạn phải để dòng cảm xúc tuôn chảy theo hướng tích cực. Tâm trí sẽ là công cụ sáng tạo đắc lực nhất của bạn.
Bạn cho rằng bạn là ai, thì bạn chính là người đó. Đâu là mẫu người bạn mong muốn trở thành? Bạn muốn người khác nhìn nhận bạn là một người như thế nào? Hãy lập trình điều đó vào tâm trí bạn và đó sẽ trở thành “trạng thái bình thường mới” của bạn.
Tất nhiên, trong quá trình thay đổi này, Hiệu ứng Kẻ mạo danh, nghi ngờ và lo lắng sẽ nảy sinh. Đó là khi bạn phải nhắc nhở bản thân những điều bạn xứng đáng, đó là khi bạn phải rèn luyện dòng cảm xúc tích cực cho chính bản thân mình.
Bạn đã hoàn tất một bài viết có khả năng thay đổi nhận thức sâu sắc. Hãy chiêm nghiệm lại những thông điệp bạn muốn tiếp nhận. Và sau đó: Hãy hành động.
