Trong bài viết này, tôi sẽ chia sẻ cho bạn một thông điệp hoàn toàn thay đổi góc nhìn của bạn về cách bạn “vận hành” và nhìn nhận sự sống này. Trước khi đọc bài viết, hãy tự tổng kết cho bản thân bạn một câu trả lời cho câu hỏi: Chúng ta nhìn nhận sự vật và vận hành như thế nào?
Trong bài viết, bạn sẽ được tìm hiểu về Hệ thống ưu tiên trong nhận thức và hành động.
Bài viết này là một bài viết mở, chúng ta sẽ không đi sâu vào những hành động và hướng đi cụ thể mà chỉ nói đến những nguyên tắc và cơ chế cốt lõi, phần còn lại do bạn quyết định. Vì thế, hãy suy ngẫm với những thông tin bạn thu thập được từ bài viết.
Nhận thức
Có bao giờ bạn lái xe mà để ý tất cả những chi tiết diễn ra trong tầm mắt bạn? Không, bạn chỉ tập trung vào một khung nhỏ trước phương tiện của bạn hoặc một vài chi tiết xung quanh bạn, bạn không thể để ý tất cả mọi thứ, bạn chỉ có thể tập trung vào những sự vật quan trọng.
Những sự vật “quan trọng” ở đây chính là sự ưu tiên của bạn trong tâm trí: bạn ưu tiên những sự vật gần phương tiện bạn để tránh va chạm – điều có thể ảnh hưởng đến sự an toàn của bạn.
Điều này có nghĩa, trong 1000 sự vật đang tồn tại trước mắt bạn, bạn lựa chọn chỉ tập trung vào 1 hoặc một vài những sự vật “quan trọng”. Đây là bản năng của chúng ta và cơ chế vận hành của tâm trí.
Điều này lại có nghĩa, bạn không “thấy” những điều diễn ra trước mắt bạn, bạn chỉ thấy những điều bạn muốn thấy và bạn cho là “cần thiết” phải thấy.
Ưu tiên trong hành động
Tương tự như nhận thức, thời gian của chúng ta có hạn; đồng nghĩa với việc, thực hiện hành động này chính là phải hi sinh tất cả những hành động khác mà chúng ta có thể làm.
Tâm trí là một bộ máy vô cùng tinh vi, để bạn thực hiện một hành động, nó phải trải qua hàng ngàn phép tính, phân tích các ưu tiên của bản thân bạn.
Bạn phải nhận ra đặc điểm này: khi bạn thực hiện điều gì, bạn đã quyết định (vô thức hay ý thức) rằng bạn sẽ không thực hiện những việc khác.
Quá trình lựa chọn hành động này phụ thuộc vào hệ thống ưu tiên của bạn.
Ưu tiên trong nhận thức
Hệ thống ưu tiên không chỉ tồn tại trong hành động, mà cả trong nhận thức và suy nghĩ. Như bạn đã biết, lựa chọn tập trung và thu thập thông tin (nhìn, nghe) từ sự vật này đồng nghĩa với loại bỏ bớt thông tin từ sự vật khác.
Nói một cách đơn giản, khi bạn nhìn sự vật này bạn không thể nhìn sự vật khác.
Điển hình của trường hợp này là khi có một đối tượng khác giới có sức hút đi ngang qua, một số người thường hướng mắt tập trung vào họ. Hiện tượng tương tự có thể diễn ra đối với siêu xe, đồ ăn, điều gì đó phù hợp với sở thích của chúng ta,…
Điều quan trọng ở đây là vì sao hoặc nhờ cơ chế nào chúng ta thực hiện quyết định này?
Hệ thống ưu tiên
Hệ thống ưu tiên của bạn hoàn toàn phụ thuộc vào những chương trình được lập trình trong tâm trí bạn.
Hệ thống ưu tiên tồn tại bởi vì bản năng của chúng ta là tìm kiếm những dấu hiệu có lợi cho sự sinh tồn: đồ ăn, nước uống, nơi trú ngụ… hoặc để phát hiện các nguy cơ ảnh hưởng đến khả năng sinh tồn: thú dữ, rắn,… Đặc biệt nhất, hệ thống ưu tiên của chúng ta tập trung cho việc duy trì nòi giống và tìm kiếm các bạn đời phù hợp.
Trong hoàn cảnh chúng ta không phải vào rừng đi săn như hiện nay, hệ thống ưu tiên nguyên thủy vẫn tồn tại. Tuy nhiên có một vài điều chúng ta phải lưu ý:
- Cùng với sự xuất hiện của công nghệ thông tin, các “dấu hiệu” cho hệ thống ưu tiên của chúng ta giờ đây có thể xuất hiện qua màn hình, đó là lời giải thích cho việc nhiều người yêu thích xem những nội dung về đồ ăn.
- Bên cạnh những ưu tiên cho việc sinh tồn, ta hoàn toàn có thể đặt ra những ưu tiên theo ý muốn, điển hình là các sở thích cá nhân: ví dụ như việc yêu thích một ca sĩ hay diễn viên nào đó, hoặc một sở thích bất kỳ của bạn.
Tôi biết điều này để làm gì?
Đây là câu hỏi mà chúng ta nên có khi tiếp nhận mọi thông tin: để chuyển hóa thông tin thành hành động và giải pháp.
Vậy là bạn đã nhận thức về hệ thống ưu tiên của tâm trí và sự hiện diện của nó trong nhận thức và hành động của bạn. Điều mà chúng ta phải chú ý đến ở đây: từ trước đến nay, khi chưa ý thức về hệ thống ưu tiên, mọi ưu tiên mà chúng ta tạo ra cho bản thân đều bị động và đến từ bên ngoài.
Ta có thể coi trọng điều gì đó bởi vì bạn bè hoặc người thân chúng ta coi trọng nó không phải vì điều đó quan trọng với bản thân chúng ta.
Hoặc trong quá trình sống, có thể ta đã xây dựng những ưu tiên không thật sự mang lại giá trị bạn mong muốn: như hoàn tất bộ phim đang xem hoặc trò chơi bạn đang khám phá…
Điều đáng nói ở đây là hệ thống ưu tiên ảnh hưởng đến nhận thức và hành động của chúng ta, mang nghĩa là mọi kết quả của chúng ta đều phụ thuộc vào hệ thống này.
Ví dụ một người muốn gia tăng thu nhập của bản thân nhưng tiền bạc lại không phải là một trong những ưu tiên của họ thì bạn nghĩ họ có đạt được mong muốn của bản thân không?
Ví dụ một người muốn giảm cân như hình thể và sức khỏe không phải là sự ưu tiên của họ thì làm sao có sự thay đổi trong hành động để dẫn đến kết quả mong muốn?
Nói cách khác, phải có sự thống nhất giữa ưu tiên và khát khao để tạo ra hành động.
Ưu tiên và mục tiêu
Nếu mục tiêu của bạn hướng về một hướng nhưng những ưu tiên của bạn lại hướng về hướng khác thì mục tiêu của bạn sẽ không trở thành hiện thực.
Nếu An ưu tiên bộ phim mình đang xem hơn việc tập thể dục thì bạn hãy đoán xem liệu An có thể hoàn thành mục tiêu giảm cân của bản thân không.
Các ưu tiên của bạn phải tập trung và chỉ hướng của mục tiêu bạn. Ưu tiên của bạn phải giống như mài rìu rồi dốn củi chứ không phải mài rìu rồi câu cá.
Bạn phải xác định rõ hướng đi của bản thân và những ưu tiên thật sự quan trọng. Hãy hỏi bản thân bạn điều gì mới thật sự là quan trọng, xét cho tương lai thì điều gì phù hợp với lợi ích của bạn hơn.
Xác định ưu tiên lớn nhất của bạn và thực hiện nó đầu tiên trong ngày. Bạn phải xác định rõ điều gì thật sự là quan trọng đối với bạn và đặt việc thực hiện điều đó lên hàng đầu.
Bạn sẽ nảy sinh những lý do và suy nghĩ giúp bạn trở nên lười biếng: còn thời gian mà, sống phải vui,… Hãy nhận thức về những suy nghĩ này và tập trung vào mục tiêu của bạn.
Cơ chế bảo tồn năng lượng
Não bộ có một cơ chế đáng lưu ý: tiết kiệm năng lượng nhất có thể.
Nhờ cơ chế này mà chúng ta yêu thích làm việc theo những phương thức ta đã thực hiện từ trước – những cách đã mang đến kết quả và thực hiện những hành động ít tiêu tốn năng lượng nhất.
Cách vận hành của tâm trí là liên kết, vì thế khi nhắc đến một kết quả ta mong muốn, ta sẽ nghĩ ngay đến những liên kết quen thuộc của kết quả đó – những kinh nghiệm ta đã thực hiện từ quá khứ. Vì thế, ta có hiện tượng “ngựa quen đường cũ”.
Vì thế, những ý tưởng thường được bộ não “bỏ qua” vì nó không gắn liền với một kết quả nào hết. Theo bộ não, những ý tưởng mới của chúng ta, bởi vì không được liên kết với các kết quả nên chẳng khác gì những chi phí vô nghĩa.
Điều này có nghĩa, để mục tiêu của bạn thật sự trở thành ưu tiên của bạn, bạn phải xác định rõ ý nghĩa và kết quả mà nó mang đến. Bạn phải xác định sự ảnh hưởng của mục tiêu lên sự sống và “sự sinh tồn” của bạn.
